İŞYERİNİN VEYA BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİ

                                                                    BU DURUMUN İŞ SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ

            İşyerinin veya Bir Bölümünün Devri:

            İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.

            Yönetim ve amaç birliği ile hukuki ve ekonomik birlik işyerinin unsurlarını oluşturan önemli kavramlardır.

            Bir işveren tarafından belirli bir organizasyon çerçevesinde maddi olan ve olmayan unsurlar ile örgütlenen işyeri veyahut işyerinin bir bölümü bir başka işverene çeşitli sebeplerle devredilebilir.

            Önemli olan devir işlemi sonrası işyerinin veya devir işlemine konu işyeri bölümünün devir sonrasında mevcut, en azından başlangıçtaki üretim araçlarıyla amaç ve ekonomik birlik içerisinde faaliyetine devam etmesidir.

            Elbette ki devir işlemi sonrasında üretim araçlarında ve organizasyon yapısında bir kısım değişiklikler olacaktır.       Altını çizmek istediğimiz konu burada iş ilişkisi ve iş sözleşmesinin tarafı olan işçiler bakımından sadece işverenin değiştiğidir.

            İşyerini bir trene benzetir isek burada olan lokomotif değişikliğidir. Lokomotif değişimi ile trenin gideceği yön veya varacağı istasyonun değişmesi olağan bir durumdur.

            Devir İşlemi ve Birlikte Sorumluluk Kavramı:

            İşyerinin veya bir bölümünün bir başka birine devri konusu 4857 sayılı İş Kanununun 6 ncı maddesinde ele alınmış olup bu maddede sadece hukuki bir işleme dayalı devir işlemleri için açıklamalar yer almaktadır.

  İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.

  Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.

Bu anlamda bildirim süresi (ihbar öneli) ile kıdem tazminatında esas alınacak hizmet süresi ve ayrıca yıllık ücretli izne hak kazanma ile izin sürelerine ait hak başlangıcı işçinin devreden işveren nezdindeki ilk işe başladığı tarih olacaktır.

İşyerinin veya bir bölümünün yukarıda belirtilen şekilde devri halinde devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar.

Devir tarihinde ödenmesi gereken borçlar kavramından ücret, fazla çalışma ücreti, ulusal bayram-genel tatil-hafta tatili gibi tatil çalışmalarına ilişkin ücret alacakları anlaşılmalıdır.

Bu noktada kıdem tazminatı konusuna ayrıca değinmekte fayda bulunmaktadır.

4857 sayılı İş Kanununun 120 nci maddesi ile halen yürürlükte bulunan ve kıdem tazminatı konusunu düzenleyen 1475 sayılı İş Kanunun 14 üncü maddesi hükmü gereği işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren de birlikte sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır.

            Devir İşleminin İş Sözleşmelerine Etkisi:

Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinden dolayı feshedemez.

Devir işlemi işçi yönünden de fesih için haklı sebep oluşturmaz.

Yürürlükte bulunan iş mevzuatımıza göre işyerinin veya bir bölümünün devri 4857 sayılı İş Kanununun 22 nci maddesinde bahsi geçen “çalışma koşullarında değişiklik” kavramı çerçevesinde görülmediğinden devir işlemi için işçinin ayrıca yazılı onayının alınmasına gerek bulunmamaktadır.

Devreden veya devralan işverenin ekonomik ve teknolojik sebeplerin yahut iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kıldığı fesih hakları veya işçi ve işverenlerin haklı sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır.

Bir başka ifadeyle devir işlemi sonrasında yeni işveren ancak ekonomik, teknolojik ve iş organizasyonu değişikliğinin gerekli kılması gibi geçerli sebepler ile yine mevzuatta belirtilen (4857 / madde 25) haklı nedenler çerçevesinde iş sözleşmesini feshedebilir.

İş sözleşmesinin işçi tarafı da devir sonrasında sırf işyeri veya bir bölümü devredildiği için değil de ancak iş mevzuatında yer alan (4857 / madde 24) haklı nedenler çerçevesinde iş sözleşmesini feshedebilecektir.

İşyerinin veya Bir Bölümünü Devri Halinde Madde Kapsamında İstisna Hususlar:

İflas dolayısıyla malvarlığının tasfiyesi sonucu işyerinin veya bir bölümünün başkasına devri halinde ve

Gerçek kişi işverenin ölümüyle işyerinin miras hükümlerine göre mirasçılarına geçmesi hallerinde

4857 sayılı İş Kanununun 6 ncı maddesi hükümleri uygulanmaz.

Ayrıca tüzel kişiliğin;

Birleşme (bir tüzel kişiliğin bir başka tüzel kişilik ile birleşerek yeni bir tüzel kişilik oluşturması);

Katılma (bir tüzel kişiliğin kendi varlığını sona erdirerek bir başka tüzel kişiliğe katılması) ve

Tür değişikliği (tüzel kişilik türünün değişimi örneğin limited şirket iken anonim şirket olunması gibi)

Nedenleriyle sona ermesi hallerinde madde metninde yer alan birlikte sorumluluk hükümleri uygulanmaz.